Vragen en antwoorden naar aanleiding van de besloten bijeenkomsten mogelijke opvanglocatie asielzoekers op 10 en 11 juni 2024

Gemeente Valkenswaard heeft de wettelijke verplichting om 176 asielzoekers te huisvesten. Met de komst van de spreidingswet heeft iedere gemeente een eigen opgave en weten we nog niet of we kunnen ‘meeliften’ met de opvang in Budel. Als college voelen we bovendien een morele verplichting, want we vinden het niet kunnen dat jonge vluchtelingen buiten moeten slapen.

De vluchtelingen komen binnen in Ter Apel of Budel. Daar worden ze gescreend en drie-vier dagen opgevangen. Daarna gaan ze door naar een procesopvanglocatie in Nederland in afwachting van een status (zoals de beoogde locatie in Valkenswaard). Als ze na een paar dagen geland zijn, gaat het COA aan de slag met intensieve begeleiding. Hiervoor werken we met social workers. Zij begeleiden en vangen op vanuit een pedagogische visie. Ook krijgen ze een voogd toegewezen vanuit het NIDOS. De doorlooptijd is officieel 13 weken, maar inmiddels is dat 13 maanden.

De alleenstaande minderjarige vluchtelingen komen uit Jemen, Syrië en Eritrea. De meeste zijn jongens. We zien dat veel kinderen vooruit worden gestuurd door hun ouders, maar er vluchten ook jongeren vanwege onderdrukking, oorlog, geweld, religie, geaardheid en klimaat. 

Er zijn geen andere locaties overwogen. De gemeente Valkenswaard heeft geen eigen vastgoed/gebouwen. Stel dat deze locatie niet doorgaat, dan gaan we zelf niet actief op zoek. We staan wel open voor suggesties voor andere locaties. 

Het beleid huisvesting arbeidsmigranten heeft alleen betrekking op arbeidsmigranten en dus niet op asielzoekers. Het gaat hierbij om wezenlijk verschillende groepen als gekeken wordt naar doel van verblijf (asiel versus werken), leeftijd (minderjarig versus meerderjarig) en betrokken huisvester (COA versus particuliere verhuurder). 

In de praktijk komt de doelgroep waar het beleid huisvesting arbeidsmigranten betrekking op heeft uit de EU. Zij hebben geen verblijfsvergunning nodig, terwijl de AMV’ers juist in een procedure zitten om een vergunning te krijgen.

Dat weten we pas op het moment dat ze hier heen komen. In de meeste gevallen zijn het meer jongens dan meisjes.

De kosten worden volledig gedragen door het COA. Natuurlijk is wel wat personele inzet van de gemeente Valkenswaard (met name omgevingscommunicatie in deze aanloopfase), maar dat is niet substantieel.

Alle inspanningen zijn erop gericht om te zorgen dat men zich ook binnen kan vermaken. COA stuurt erop aan dat vluchtelingen tijdig thuis zijn en maken hier afspraken over met hen. We verwachten dat ze ’s nachts thuis zijn. In de huisregels staat dat het rustig moet zijn tussen 22.00 en 08.00 uur. Als we merken dat vluchtelingen op latere tijden terrein verlaten of laat binnenkomen (zonder opgave van reden) worden ze hier op aangesproken. 

Ja, dat mag. Asielzoekers hebben dezelfde rechten als iedereen in Nederland. Ze zijn dus vrij om zelfstandig de buurt te verkennen, naar sport te gaan of met vrienden/lotgenoten af te spreken. Wel krijgen ze eerst een rondleiding van COA in de wijk (bijvoorbeeld waar de supermarkt is) en uitleg over hoe het werkt in Nederland. Ze krijgen ook uitleg over de regels, waarden en (gedrags)normen in Nederland en leefregels voor binnen de locatie. Op locatie is 24/7 begeleiding voor de vluchtelingen aanwezig. Het COA is niet bevoegd om begeleiding te verplichten buiten de locatie, het is geen gevangenis. Iedereen moet zich aan de regels houden, zowel de vluchtelingen als de inwoners van Valkenswaard. 

Er is voor vluchtelingen weinig reden om te liegen over hun afkomst. Ze willen maar 1 ding: een verblijfsvergunning krijgen. Er is hen alles aan gelegen om te zorgen dat ze die krijgen. Je misdragen helpt daar niet bij. Mocht het toch voorkomen in Valkenswaard, dan wordt deze persoon overgebracht naar een andere locatie die daar beter op ingericht is. 

Ja. Deze persoon wordt dan overgebracht naar een andere locatie die daar beter op is ingericht.

Er is 24 uurs-begeleiding op de locatie door meerdere mentoren van het COA. Daarnaast heeft elke jongere een jeugdbeschermer vanuit Nidos. Nidos is de voogdij-instelling die door de Nederlandse overheid is aangewezen om de voogdij uit te voeren voor alleenstaande minderjarige asielzoekers.

Het COA biedt de jongeren langs twee lijnen begeleiding:

• Aan de ene kant activiteiten gericht op het meedoen aan de Nederlandse samenleving. Mentoren begeleiden de jongeren bij hun ontwikkeling naar zelfredzaamheid/volwassenheid. Ook bereiden zij hen voor op hun toekomst in Nederland of het land van herkomst.
• Het COA biedt aan de andere kant begeleiding in de vorm van vrijetijdsbesteding in sport en spel. Een groot deel van deze activiteiten organiseert het COA zelf. Ze maken hierbij gebruik van bestaande structuren en specialisten in de omgeving.

Naast onderwijs en Nederlandse taallessen worden er ook educatieve activiteiten aangeboden. Denk aan OV-training, verkeerslessen, kooklessen en hygiëne. De activiteiten worden door de mentoren georganiseerd, meestal in samenwerking met organisaties in de omgeving en/of vrijwilligers. In de avond kunnen ze activiteiten ondernemen. Dit kan zijn tv kijken, sporten en creatieve activiteiten georganiseerd door medewerkers of andere organisaties. Voor een groot deel is het vergelijkbaar met wat pubers doen in een ‘gewoon’ gezin. Bij het programma houdt COA rekening met de leeftijd en de interesses van de jongeren in de noodopvang. Hiernaast is er ook 24 uur beveiliging aanwezig.

In de ochtend start COA op met drie personen, in de middag zijn er 6 personen, in de avond 4 personen. Overdag zit daar 1 beveiliger bij, in de avond/nacht zijn dat 2 beveiligers. In de opstart werken we vaak met straatcoaches om de jongeren wegwijs te maken. Het grote verschil met een regulier AZC is dat op locaties met alleenstaande minderjarige vluchtelingen 24/7 beveiliging en begeleiding aanwezig zijn.

Vluchtelingen hebben dezelfde rechten als iedereen in Nederland. Ze zijn dus vrij om te gaan en staan waar ze willen. Maar meestal gebruiken ze voornamelijk de gangbare routes naar winkels, supermarkten of het park. Sommigen zoeken ook weleens een lotgenoot op in een andere locatie. 

Nee, we zijn er nog niet in de avond geweest. En als COA krijgen we nooit de beste locaties. We zullen hier naar gaan kijken en denken ook graag mee over mogelijke oplossingen hiervoor als de locatie er komt.

Als de locatie er komt, zullen we hier naar moeten kijken.

NB: Bewoners geven overigens aan dat ze eerder al vragen hebben gesteld over het aanleggen van een stoep. Ze vinden het zuur dat dit nu wel opgepakt kan worden als er vluchtelingen worden opgevangen.

Voetbal, muziekles, zwemles en er wordt van alles voor ze georganiseerd. 

We bieden in de zomermaanden een programma aan met vele activiteiten. Vaak doen we dat ook in samenspraak met het zomerprogramma van de gemeente. Het is de taak van het COA om de jongeren zoveel mogelijk te blijven betrekken. 

Als ze 18 zijn en nog geen status hebben, dan gaan ze naar een AZC voor volwassenen. Als ze een status hebben wordt er een reguliere woning gezocht. Dat kan in Valkenswaard, maar dat is niet zeker. 

We hebben eerder interne problematiek. 75 jongeren met een traumatische achtergrond. Bij ons intern is het wel eens hommeles; naar buiten toe is het redelijk rustig. 

We hebben in Nederland 80 locaties voor AMV’ers. Daarvan zitten er 20 in de regio Zuid-Nederland (Zeeland, Brabant, Limburg)

We zien dat er in het begin veel onrust is en dat omwonenden/bedrijven hebben. Door het vroegtijdig opzetten van klankbordgroepen met omwonenden, creëren we begrip en weten we elkaar snel te vinden als het nodig is. We kunnen overigens niet garanderen dat er nooit iets gebeurd bij een locatie. We proberen dat zoveel mogelijk voor te zijn en als er wel iets gebeurd, dan zitten we er bovenop. Onze ervaringen op bedrijventerreinen met de omgeving zijn positief.

Ja, de jongeren vallen onder de leerplichtwet en gaan naar ISK (Internationale Schakel Klas)-onderwijs. In welke school en in welke plaats dit gaat gebeuren, is nog niet bekend. 

De jongeren leren alleen Nederlands. Vluchtelingen uit Syrië spreken vaak ook Engels spreken. COA praat vooral Nederlands en waar nodig wordt er met tolken gewerkt. 

COA is heel alert op mogelijke invloeden van buitenaf. COA heeft ook specialisten in huis die aan het gedrag van de jongeren kunnen zien of er mogelijk iets speelt. Het is aan het COA om dat de signaleren en bij te sturen.

We willen eerst weten wat de vragen en zorgen zijn van de direct omwonenden. Daar zijn de bijeenkomsten voor en die wilden we zo snel mogelijk inplannen. Er is nog niets besloten. Dat doen we pas als we meerdere partijen hebben gesproken, zodat we alle wensen en eisen goed in beeld hebben. Als we gaan besluiten dat we dit doen, dan gaan we afspraken vastleggen in een bestuursovereenkomst met het COA. Maar voordat we een besluit nemen, koppelen we aan jullie terug hoe de bestuursovereenkomst eruit gaat zien en wat onze voorwaarden zullen zijn. We verwachten eind september een besluit te nemen. Na het besluit is het COA aan zet om de plannen verder uit te werken. Als de locatie er komt, gaat deze pas op zijn vroegst in de loop van 2025 open. Tijdens het proces van de realisatie zoekt het COA zoveel mogelijk contact en afstemming met de omwonenden.

De gemeenteraad heeft zich daar (nog) niet over uitgesproken. 

Ja, zodra de omgevingsvergunning is verleend, gaat de bezwaarperiode in dat belanghebbenden bezwaar tegen de verleende omgevingsvergunning kunnen maken. Deze periode duurt zes weken na de verlening van de omgevingsvergunning. De aanvraag omgevingsvergunning en de verleende vergunning worden gepubliceerd.

Nee, de bestemming blijft hetzelfde, alleen wordt de functie/gebruik van het pand tijdelijk gewijzigd. We gaan tijdelijk afwijken van de voorschriften van het omgevingsplan voor de bewoning in het pand.

De aanvraag omgevingsvergunning wordt aan de geldende regelgeving (bv. omgevingsplan, technische en milieu aspecten van de omgevingswet) getoetst. 

Als omwonenden van een opvanglocatie van mening zijn dat de waarde van hun huis daardoor blijvend is gedaald, kunnen ze een verzoek tot planschade bij de gemeente indienen. Mocht een gemeente zo’n verzoek honoreren, zou die gemeente de kosten op het COA kunnen verhalen (vaak wordt daarover iets opgenomen in de bestuursovereenkomst).

Er zijn diverse onderzoeken gedaan naar waardedaling van woningen nav een AZC. Dit kunnen we desgewenst toesturen.

Ja, ze krijgen vanuit het Rijk zakgeld en eetgeld. Dat is 75 euro per week.

Ja, dat willen we wel geregeld hebben.  

Jonge vluchtelingen (onder de 18) hebben sowieso recht op een dak boven hun hoofd totdat ze 18 zijn. Er is voor deze groep (AMV-ers) weinig reden om te liegen over hun afkomst. Ze willen maar 1 ding: een verblijfsvergunning krijgen. Er is hen alles aan gelegen om te zorgen dat ze die krijgen. Je misdragen of liegen helpt daar niet bij. Mocht het toch voorkomen in Valkenswaard, dan wordt deze persoon overgebracht naar een andere locatie die daar beter op ingericht is. 

Ja, dat mag. De jongeren hebben dezelfde rechten als alle andere jongeren in Nederland. Ze zijn dus vrij om zelfstandig de buurt te verkennen, naar school of sport te gaan of met vrienden af te spreken. Wel krijgen ze eerst een rondleiding van COA in de wijk (bijvoorbeeld waar de supermarkt is) en uitleg over hoe het werkt in Nederland. Ze krijgen ook uitleg over de regels, waarden en (gedrags)normen in Nederland en leefregels voor binnen de locatie. Op locatie is begeleiding voor de jongeren aanwezig. Het COA is niet bevoegd om begeleiding te verplichten buiten de locatie, het is geen gevangenis. Iedereen moet zich aan de regels houden, zowel de jonge vluchtelingen als de bewoners van Valkenswaard.  

Elke minderjarige vluchteling die zonder ouders in Nederland asiel aanvraagt, krijgt via Stichting Nidos (nidos.nl) een voogd toegewezen als wettelijk vertegenwoordiger. Nidos is ook aanwezig op de noodopvanglocatie. Op locatie hebben alle jongeren ook een mentor. 

Alle inspanningen zijn erop gericht om te zorgen dat jongeren zich ook binnen kunnen vermaken. Dus ook in het pand komt een recreatieruimte om zich in te vermaken. Onze medewerkers sturen erop aan dat jongeren tijdig thuis zijn en maken hier afspraken over met hen. We verwachten dat ze ’s nachts thuis zijn. In de huisregels staat dat het rustig moet zijn tussen 22.00 en 08.00 uur. Als we merken dat jongeren op latere tijden terrein verlaten of laat binnenkomen (zonder opgave van reden) worden ze hier op aangesproken. Ook hebben de jongeren twee keer per dag (ochtend en avond) een ‘meldplicht’. Op deze manier heeft het COA de jongeren altijd in beeld. 

De meeste vluchtelingen zitten ongeveer anderhalf jaar in een opvanglocatie.

Dat kunnen we nu niet zeggen. Dat zou een van de zaken kunnen zijn die we in de bestuursovereenkomst met elkaar afspreken.

De politie ziet bij winkeldiefstallen in de regio dat het niet gaat om minderjarigen. Het probleem is ook niet de AMV-jongeren. We maken uiteraard van alles mee, maar geen overlast van AMV’ers. Ik zeg niet dat het altijd positief is, maar wij zijn politie voor iedereen en willen het zo veilig mogelijk maken.

COA doet kamercontroles. Vanuit de gemeente houden we vast aan een zero tolerance beleid.