Wilt je gaan bouwen? Dan moet je een aantal stappen nemen voordat de bouw kan beginnen. Per 1 januari 2024 zijn de bouwregels veranderd. De Omgevingswet knipt de bouwvergunning op in twee delen: het ruimtelijke en technische deel. Het ruimtelijke deel gaat over of je op een bepaalde plek mag bouwen. Het technische deel gaat over of het bouwplan voldoet aan de bouwtechnische voorschriften. Gebouwen moeten veilig, gezond, bruikbaar en duurzaam zijn. Hierover gaat de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb). De nieuwe wet geldt eerst voor nieuwbouw in gevolgklasse 1, later ook voor verbouw. Voor technisch bouwen moet je een vergunning hebben of een melding indienen. 

Hoe werkt het?

In het kort: 

  • Doe een vergunningcheck
  • Doe een bouwmelding
  • Geef startdatum bouw door
  • Voer kwaliteitsborging uit
  • Doe een gereedmelding
  • Geef einddatum bouw door

Kijk onder ‘Wat moet ik doen’ voor de toelichting op de stappen. 

Wat is het?

De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) is op 1 januari 2024 ingegaan, tegelijk met de Omgevingswet. Doel is de bouwkwaliteit te verbeteren. Ook is er meer controle tijdens de bouw. De Wkb wordt stapsgewijs ingevoerd en onderscheidt verschillende gevolgklassen. De wet geldt eerst voor nieuwbouw in de zogenoemde gevolgklasse 1. Dit zijn gebouwen met beperkt risico, zoals woningen en eenvoudige bedrijfspanden. Voor verbouw zal de Wkb op zijn vroegst per 1 januari 2025 gaan gelden. 

Evaluatie Wkb

In de beginperiode is er een beoordeling van de nieuwe wet. Afhankelijk van de evaluatie gaat de Wkb ook gelden voor monumenten en voor gevolgklasse 2 en gevolgklasse 3. Dit zijn risicovolle bouwwerken, bijvoorbeeld scholen, hotels en appartementen (gevolgklasse 2) en stations, ziekenhuizen en gebouwen hoger dan 70 m (gevolgklasse 3). 

Wie krijgt ermee te maken?

Iedereen die bij nieuwbouw is betrokken: bijv. projectontwikkelaars, architecten, aannemers, particuliere zelfbouwers, leveranciers van bouwmateriaal, installateurs en bouwbegeleiders. Ook particuliere opdrachtgevers krijgen met de Wkb te maken. 

Heeft je voor 1 januari 2024 een bouwvergunning aangevraagd? In dat geval blijft het oude stelsel gelden. 

Wat is veranderd?

Met de Wkb verandert de controle op bouwfouten en gebreken. De bouwer heeft een grotere aansprakelijkheid voor bouwfouten. De nadruk ligt op de toets in de praktijk en minder op de toets vooraf. De toetsing voor eenvoudige bouwwerken gebeurt niet meer door de gemeente. Voor nieuwe bouwwerken in gevolgklasse 1 schakel je voortaan zelf een onafhankelijke partij in: een kwaliteitsborger. Dit is verplicht. Je hoeft geen technische bouwvergunning meer aan te vragen. In plaats daarvan geldt een meldingsplicht.  

Welke regels gelden voor andere gevolgklassen?

Voor monumenten en voor gevolgklassen 2 en 3 is een vergunning nodig voor het ruimtelijke én technische deel van jouw plan. De gemeente toetst de bouwplannen zelf aan de bouwtechnische voorschriften. Ook houdt de gemeente toezicht tijdens de bouw. Je hoeft geen kwaliteitsborger in te huren. Je kan beide vergunningen samen aanvragen via het Omgevingsloket. Kijk voor meer informatie op de pagina Omgevingsvergunning (ver)bouwen. 

Bouwwerken in gevolgklasse 0 zijn vergunningsvrij en meldingsvrij. Bijvoorbeeld dakkapellen, dakramen of kozijnen. Wel moet je voldoen aan de bouwtechnische regels. 

  • Let op: het kan zijn dat je wel een vergunning nodig hebt voor ruimtelijk bouwen. 

Wat doet een kwaliteitsborger? 

Een kwaliteitsborger is een onafhankelijke bouwkundig expert. Deze kijkt tijdens het hele proces mee. Zo worden alle technische eisen gecheckt, precies op het moment dat het kan én nodig is. Dit scheelt tijd, voorkomt fouten en geeft je als opdrachtgever meer bescherming. Het begint met een check van jouw plannen. De onafhankelijke controleur zorgt er ook voor dat op de bouwplaats alles gaat volgens de bouwtechnische regels. Het gaat bijvoorbeeld over de constructie, fundering, brandveiligheid, isolatie en ventilatie. De regels staan in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) en in het Omgevingsplan. De kwaliteitsborger houdt toezicht via goedgekeurde instrumenten.  

Wat is de rol van de gemeente? 

De gemeente blijft betrokken. Je moet namelijk een bouw- en gereedmelding indienen bij de gemeente. En doorgeven wanneer de bouw start en eindigt. Ook blijft de gemeente bevoegd gezag. De gemeente kan dus toezicht houden en handhaven als dat nodig is. 

Wat moet ik doen? 

Neem de volgende stappen als je gaat bouwen: 

1. Vooraf: vergunningcheck doen 

Controleer of je een omgevingsvergunning nodig heeft voor ruimtelijk bouwen. Dit noemen we een omgevingsplanactiviteit. Een vergunningcheck doe je via het Omgevingsloket. 

2. Optioneel: vooroverleg inplannen 

Maak een afspraak met de gemeente als je een bouwactiviteit vooraf wilt bespreken. Dit kan telefonisch via 040-208 3444. 

3. Optioneel: Minimaal 8 weken voor de start: vergunning omgevingsplanactiviteit aanvragen 

Heb je een vergunning nodig voor een omgevingsplanactiviteit? Dan vraagt je die aan bij de gemeente. Dit doet je via het Omgevingsloket. De gemeente toetst jouw plannen aan het omgevingsplan en kijkt of het binnen de omgeving past. Binnen 8 weken beslist de gemeente op jouw aanvraag. Kijk voor meer informatie op de pagina Omgevingsvergunning (ver)bouwen. 

4. Verplicht: kwaliteitsborger inhuren 

Vóór je kunt gaan bouwen, kies je een kwaliteitsborger. Deze stelt een risicobeoordeling op en een borgingsplan met controlemaatregelen. Je vindt een lijst met kwaliteitsborgers op de website Toelatingsorganisatie Kwaliteitsborging Bouw. 

5. Minimaal 4 weken voor de start: bouwmelding indienen (meldingsplicht) 

Via het Omgevingsloket doe je, jouw architect, adviseur of aannemer een bouwmelding bij de gemeente. Dit heb je nodig: 

  • Toelichting dat het gaat om een bouwwerk in gevolgklasse 1 
  • Naam van de kwaliteitsborger 
  • Welk toetsingsinstrument wordt gebruikt 
  • Borgingsplan en de risicobeoordeling opgesteld door de kwaliteitsborger

Dien jouw melding compleet en op tijd in. Heeft de gemeente jouw melding geaccepteerd? Dan mag je vier weken na het indienen van de melding met de bouw beginnen. Start de bouw niet binnen 1 jaar, dan vervalt de melding. Je kunt een nieuwe melding indienen via het Omgevingsloket. 

6. Minimaal 2 dagen voor start bouw: startdatum doorgeven (informatieplicht) 

Via het Omgevingsloket geeft je de startdatum van de bouw door. 

7. Tijdens de bouw: controle door kwaliteitsborger (verplicht) 

De kwaliteitsborger kijkt of alles volgens de bouwtechnische regels verloopt en controleert: 

  • de kwaliteit van het bouwwerk 
  • of aan de inhoud van het borgingsplan wordt voldaan 

Als er een reden is, controleert de gemeente of aan de bouwvoorschriften wordt voldaan. Ook als geen bouwmelding of gereedmelding is ingediend, kan de gemeente handhaven. De kwaliteitsborger mag dit niet. 

Als eventuele afwijkingen zijn aangepast, het bouwproject klaar is én aan alle regels voldoet, stelt de kwaliteitsborger een verklaring op. Je ontvangt deze verklaring en het dossier dat de aannemer heeft gemaakt. 

8. Minimaal 2 weken voor ingebruikname: gereedmelding indienen (meldingsplicht) 

De verklaring en dossier van de aannemer stuurt je als gereedmelding naar de gemeente (het ‘dossier voor het bevoegd gezag’). Je mag het bouwwerk pas gebruiken nadat de gemeente jouw melding heeft geaccepteerd. Dien jouw gereedmelding compleet en op tijd in, minimaal twee weken voor je het bouwwerk in gebruik wil nemen. Dit doe je via het Omgevingsloket. 

9. Einde van de bouw en ingebruikname: beëindiging bouwactiviteit (informatieplicht) 
 

Informeer de gemeente uiterlijk één dag na het stoppen van de bouw. Dat is minimaal twee weken na gereedmelding. Dit doet je via het Omgevingsloket. Bij goedkeuring of bij geen bericht mag het bouwwerk in gebruik worden genomen. 

Hoe kiest je een kwaliteitsborger? 

Als opdrachtgever huur je zelf een kwaliteitsborger in. Een kwaliteitsborger is altijd onafhankelijk. Het is dus niet de bedoeling dat je iemand inzet die een rol speelt bij het bouwproject. Via het Register Kwaliteitsborging vindt je een overzicht van gecertificeerde kwaliteitsborgers. Je kiest een kwaliteitsborger vóór je aan de slag gaat. 

  • Tip  

Helaas komt het nog wel eens voor dat bepaalde zaken niet of verkeerd worden opgeleverd. Dit kost de kwaliteitsborger extra werk. Het is slim om in de overeenkomst op te nemen dat de partij die dit extra werk veroorzaakt, ook de extra kosten van de kwaliteitsborger betaalt. 

Wat kost het? 

Er zijn geen kosten verbonden aan het doen van een melding. De kosten voor de kwaliteitsborger zijn voor jezelf. De hoogte van het bedrag is afhankelijk van wie je inhuurt en de overeenkomst. Ook de omvang en complexiteit van het bouwproject is van invloed. 

Meer informatie 

Heb je vragen, neem dan contact op via 040-208 3444 of gemeente@valkenswaard.nl en vraag naar het omgevingsloket.  

Mogelijk ook interessant: